Prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej – czy warto?
Główny Urząd Statystyczny informuje, że na koniec 2022 roku w Polsce funkcjonowało 3 556 861 działalności jednoosobowych. Duże zainteresowanie prowadzeniem firmy w takiej formie nie jest przypadkowe. Należy przy tym zaznaczyć, że statystycznie ok. 25% takich działalności jest zawieszanych lub likwidowanych po pierwszym roku prowadzenia.
Czy opłaca się założyć firmę jednoosobową? To zależy, czy masz pomysł na działalność, umiejętności i odpowiedni charakter. Działalność jednoosobową prowadzisz w sposób ciągły we własnym imieniu. To szansa na budowanie własnej marki i wysokie zarobki. Jednocześnie wiąże się z ryzykiem niepowodzenia. Może wymagać zainwestowania znacznych środków i zadłużenia się, bez gwarancji, że działalność będzie przynosić zysk.
Czy opłaca się założyć firmę jednoosobową? Największe zalety
To może być dobra decyzja z wielu powodów. Zwróć uwagę na liczne zalety jednoosobowej działalności gospodarczej, do których należą:
- Jej założenie jest łatwiejsze niż kiedykolwiek. Jednocześnie możesz założyć od razu działalność i konto firmowe. Zakładanie firmy przez bank jest szybkie i wygodne
- Możesz ubiegać się o dofinansowania państwowe i unijne. Środki na start zapewniają m.in. urzędy pracy. Według ustawy maksymalnie możesz od nich uzyskać 600% średniego wynagrodzenia w Polsce, co daje obecnie ok. 42 tys. zł. Ale PUP może obniżyć kwotę dotacji we własnym zakresie.
- Dostępne stają się dla Ciebie kredyty dla firm. Niektóre banki przyznają środki nawet od razu po starcie działalności. Poza tym do Twojej dyspozycji są konta dla firm, które często dają większe możliwości niż rachunek dla osób indywidualnych.
- Łatwość w nawiązywaniu współpracy – wielu klientów bierze pod uwagę zlecanie pracy wyłącznie osobom, które mogą wystawić fakturę VAT.
- Możliwość płacenia niskich składek ZUS – w ramach Ulgi na start nie płacisz składek na ubezpieczenie społeczne przez 6 miesięcy. Musisz regulować tylko zdrowotne. Kolejnymi preferencjami, które pozwalają płacić niższe składki od standardowych są Mały ZUS Plus i Preferencyjny ZUS.
- Wyższy zarobek – koszty umowy o pracę są większe. Jeśli pracodawca rozlicza się z samozatrudnionym z tej samej kwoty, co ze swoim pracownikiem, to ten pierwszy po wszystkich odliczeniach dostanie większą sumę na rękę.
- Niezależność – jesteś swoim szefem. Od Ciebie zależy, jakie zlecenia realizujesz, w jakich godzinach. Możesz współpracować z wieloma kontrahentami. Decydujesz, kiedy będziesz mieć urlop.
- Wybór form opodatkowania – mogą to być zasady ogólne, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub podatek liniowy. Każda z nich ma plusy i minusy, ale zaletą jest to, że możesz dzięki temu optymalizować wysokość podatków.
Własna działalność – wady
Samozatrudnienie ma jednak nie tylko zalety. Nie każdy odnajdzie się w prowadzeniu firmy. Najpierw zastanów się nad działalnością nierejestrowaną. Możesz ją prowadzić, jeśli Twoje miesięczne przychody nie przekraczają 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, która obowiązuje w danym roku. Do końca 2023 roku jest to 2700 zł. Jeśli okaże się, że pomysł działa, masz klientów, możesz wtedy zarejestrować działalność. Natomiast pamiętaj o wadach samozatrudnienia:
- To od Ciebie zależy, czy będziesz mieć klientów. Musisz umieć ich zdobywać. Nie masz wtedy stałego wynagrodzenia.
- Prowadzenie działalności wymaga większych lub mniejszych inwestycji. W zależności od branży mogą to być niewielkie kwoty, ale może okazać się, że musisz poczynić większe wydatki na start, np. na zakup maszyn. Ewentualnie możesz korzystać z nich na zasadzie wypożyczania albo leasingu.
- Nie masz urlopu – możesz wziąć wolne, kiedy chcesz, ale nie otrzymasz za ten czas wynagrodzenia.
- Płacisz składki ZUS – nie ma znaczenia, czy zarabiasz. Zawsze trzeba je opłacać.
- Musisz prowadzić dokumentację transakcji – wystawiać m.in. faktury, a także pamiętać o formalnościach. Konieczne jest comiesięczne rozliczanie się z osiągniętych przychodów/dochodów. Oczywiście możesz do tego zatrudnić biuro rachunkowe, ale to kolejny koszt.
- Niskie wynagrodzenie w czasie choroby – chorobowe pracownika zatrudnionego na etacie wynosi 80% jego średniej pensji z ostatnich 12 miesięcy. Żeby samozatrudniony w ogóle mógł otrzymać jakieś świadczenie, musi płacić składkę chorobową. Kwota, którą otrzyma, zależy od zadeklarowanej podstawy wymiaru składek. Niestety, ale uzyskana suma może być bardzo niska – przeważnie wyniesie kilkaset złotych tygodniowo.
Zalety pracy na etacie
Etat jest stałym zatrudnieniem, w którym pracuje się 40 godzin w tygodniu, czyli średnio 8 na dobę. Według danych Eurostatu liczba zatrudnionych w Polsce przekroczyła w 2023 roku 17 milionów. To najpopularniejsza forma wykonywania pracy na rzecz przedsiębiorców. Możesz mieć zatrudnienie na cały etat lub jego część. Do największych zalet tej formy zaliczamy:
- Nie zajmujesz się formalnościami związanymi z rozliczeniami z urzędami – to pracodawca płaci zaliczki na podatek czy wpłaca składki do ZUS.
- Możliwości rozwoju – zazwyczaj pracodawcy umożliwiają odbywanie szkoleń, zmianę stanowiska, co wiąże się z wyższymi zarobkami.
- Odpłatny urlop – należy się go 20 lub 26 dni. Otrzymujesz w tym czasie wynagrodzenie w standardowej wysokości.
- Odpłatne zwolnienie chorobowe – kiedy na nim przebywasz, otrzymujesz 80% wynagrodzenia. W przypadku kobiet w ciąży – to 100% pensji.
- Zajmujesz określone stanowisko, nie robisz wszystkiego – masz konkretne obowiązki. Nie odpowiadasz tak jak w przypadku samozatrudnienia za każdy element działalności.
- Twoje wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalna krajowa. Od 1 lipca wynosi ona 3600 zł brutto, a od 1 stycznia 2024 roku będzie to 4242 zł.
- Pracujesz zazwyczaj 5 dni w tygodniu po 8 godzin.
- Jeśli pracujesz powyżej 6 godzin, masz prawo do przerwy, która trwa przynajmniej 15 minut.
- Przysługują Ci 4 dni urlop na żądanie rocznie, które musisz zgłosić najpóźniej w dniu pracy, ale przed jej rozpoczęciem.
- W przypadku chęci zakończenia zatrudnienia przez pracodawcę obowiązują określone okresy wypowiedzenia. Nie stracisz pracy z dni na dzień.
- Często pracodawcy zapewniają benefity w postaci ubezpieczenia grupowego, karnetów na siłownię, ubezpieczenia medycznego i inne.
Nie są to wszystkie zalety pracy na etacie, lecz tylko wybrane. Jak widzisz, ma ona mnóstwo plusów.
Jakie wady ma praca w etacie?
Taka forma zatrudnienia nie jest oczywiście idealna. Do jej wad można zaliczyć:
- Musisz wykonywać obowiązki zgodnie z umową – w określonych godzinach i na danych zasadach. Nie masz dowolności. Niektórzy pracują na zmiany m.in. w nocy.
- Pracodawca może Ci zabronić działalności konkurencyjnej, tzn. wykonywania zleceń dla konkurencyjnych firm, a nawet przez jakiś okres po ukończeniu pracy zatrudnienia się u nich.
- Możesz iść na urlop w danym okresie, jeśli zgodzi się na to pracodawca. Przeważnie w początkowym okresie zatrudnienia nie masz dowolności terminu. Najatrakcyjniejsze są zajmowane przez bardziej doświadczonych. Poza tym pracodawca w uzasadnionych przypadkach może Cię wezwać do przerwania urlopu i powrotu do pracy.
- Ograniczone możliwości awansu i zwiększania wynagrodzenia – to udaje się tylko części pracowników. Liczba wyższych stanowisk jest ograniczona. Możliwe, że przez lata nie uda Ci się tego osiągnąć.
- Możesz trafić na różnych szefów – dobrych, uczciwych, ale i takich, przez których każde wyjście do pracy będzie wiązać się z dużym stresem.
- Musisz realizować określone cele – w wielu firmach określa się wyniki, jakie pracownik musi osiągnąć w danym okresie. Nie zawsze są ustalone na rozsądnym poziomie.
- Pracujesz na czyjś rachunek.
Umowa o pracę i działalność gospodarcza mają wady i zalety, a co jest lepsze? Czy w ogóle da się wybrać?
Działalność gospodarcza a umowa o pracę – co wybrać?
Nie ma dobrej odpowiedzi na to pytanie. Nie każdy ma odpowiednie cechy i umiejętności, aby pracować na własną rękę. Z drugiej strony wielu nie zaakceptuje warunków, które mają w ramach zatrudnienia na etacie. Częstym kierunkiem jest rozpoczęcie kariery od umowy o pracę, a z czasem założenie równocześnie działalności gospodarczej. W przyszłości rezygnacja z zatrudnienia i wyłącznie własna firma.
Jeśli jednocześnie masz zatrudnienie na etacie i zarejestrowaną działalność, płacisz niższe składki ZUS z tytułu posiadania firmy. O ile tylko to umowa o pracę na co najmniej minimalne wynagrodzenie, to w ramach samozatrudnienia płacisz wyłącznie zdrowotne.
Wybór etatu i działalności gospodarczej jednocześnie pozwala stopniowo przygotowywać się do przejścia do pracy wyłącznie na własny rachunek. Możesz też odkładać środki na ewentualne niezbędne inwestycje w sprzęt czy szkolenia. Prowadzenie firmy pozwoli Ci uwzględniać takie wydatki w kosztach uzyskania przychodu.
Decyzja o założeniu działalności nie jest łatwa, szczególnie jeśli wymaga dużej inwestycji. Samozatrudnienie w Polsce ma wiele wad, ale też daje spore możliwości. Musisz indywidualnie ocenić czy to rozwiązanie dla Ciebie.
