Zajęcie konta przez ZUS – czy ZUS może zająć konto bankowe?

Czym jest składka ZUS i dlaczego ją płacimy?

Obowiązkiem każdego przedsiębiorcy jest uiszczanie składek ZUS. Ich wysokość rośnie z roku na rok, co stanowi spore obciążenie dla właścicieli firm. Jednocześnie składki ustalane są w oparciu o prognozowane miesięczne wynagrodzenie za pracę w danym roku kalendarzowym. Przedsiębiorca może odprowadzać większe składki, aby zadbać o wyższe świadczenie emerytalne w przyszłości.

W skład składki ZUS wchodzą:

• ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe i dobrowolne chorobowe,
• ubezpieczenie zdrowotne,
• Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.

W 2025 roku pełen ZUS wynosi około 1900 złotych. Tyle minimum muszą odprowadzać przedsiębiorcy w każdym kolejnym miesiącu. Co w sytuacji, gdy wystąpią trudności z regularną spłatą? Czy w przypadku zaległości możliwe jest zajęcie konta przez ZUS?

Czy ZUS może zająć konto bankowe?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma możliwość zajęcia konta bankowego, jeżeli występują zaległości. To jeden ze stosowanych środków dyscyplinujących, który jednak jest ostatecznością. Wcześniej urzędnicy dają przedsiębiorcy czas na uregulowanie zaległości względem ZUS-u, stosując mniej drastyczne działania. 

Naliczanie odsetek jako środek dyscyplinujący 

Podstawowym środkiem dyscyplinującym jest naliczanie odsetek za zwłokę w płatności. Powiększenie należności ma zmotywować przedsiębiorcę do szybkiej spłaty i uniknięcia poważniejszych konsekwencji. W przypadku niewielkiej zwłoki, gdy wysokość odsetek nie przekracza 1% kwoty minimalnego wynagrodzenia, nie są one naliczane. Szczegółowo zakres ten reguluje art. 23. ust. 1a Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. wraz z późniejszymi zmianami.

Hipoteka przymusowa i zastaw ustawowy

ZUS może żądać od dłużnika przestawienia szczegółowych informacji o składnikach jego majątku. Jeżeli płatnik ZUS nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań, to ZUS może zabezpieczyć swoje roszczenia z wyprzedzeniem. Wówczas stosuje się m.in. hipotekę przymusową. To rodzaj zabezpieczenia wierzytelności na nieruchomościach należących do dłużnika. Inną opcją jest tzw. zastaw ustawowy. Ten jednak może być ustanowiony tylko na rzeczach ruchomych, wybranych prawach zbywalnych oraz na zwierzętach. 

Opłata dodatkowa, kara grzywna i inne środki dyscyplinujące

Kolejnym środkiem stosowanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest naliczenie opłaty dodatkowej. Ta może osiągnąć nawet 100% wysokości należnych składek. W ten sposób zobowiązania przedsiębiorcy znacznie wzrastają. Dodatkowo ZUS może nałożyć na właściciela firmy karę grzywny. Te środki mają nakłonić przedsiębiorcę do spłaty zadłużenia, ponieważ każdy kolejny dzień zwłoki sprawia, że te rosną. Jeżeli i to nie poskutkuje, to urzędnicy mogą złożyć wniosek do sądu o pozbawienie dłużnika prawa wykonywania działalności gospodarczej. W ten sposób blokuje się przedsiębiorcy możliwość legalnej kontynuacji działalności zarobkowej. Co w sytuacji, gdy i to nie przyniesie rezultatu?

Egzekucja ZUS – kiedy następuje?

ZUS zastosował wybrane środki dyscyplinujące, jednak właściciel firmy dalej nie wywiązuje sie ze swoich zobowiązań? Kolejnym krokiem jest rozpoczęcie postępowania egzekucyjnego, które prowadzi do zajęcia rachunku bankowego. Oczywiście w przypadku ZUS zajęcie egzekucyjne nie następuje po kilku dniach zaległości i relatywnie niedużych kwotach do spłaty. To środek ostateczny, który wdrażany jest wtedy, gdy inne działania polubowne i sankcyjne się nie sprawdzają.

Kto może przeprowadzić egzekucję należności wobec ZUS?

Egzekucja zaległości w płaceniu składek ZUS może być prowadzona przez komornika sądowego, naczelnika Urzędu Skarbowego oraz dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w którym występuje zaległość.

Jakie pieniądze mogą posłużyć do spłaty zobowiązania wobec ZUS?

Jeżeli za ściąganie należności odpowiada dyrektor oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, to do spłaty zobowiązania mogą posłużyć pieniądze pochodzące z takich źródeł jak:

• wynagrodzenie za wykonywaną pracę,
• świadczenie emerytalne;
• środki zgromadzone na rachunku bankowym;
• środki pozyskiwane z wierzytelności;
• renta socjalna.

Większe uprawnienia w tym zakresie ma naczelnik Urzędu Skarbowego, który może korzystać z innych środków gromadzonych przez dłużnika. Gdy dojdzie do blokady konta, to bank zatrzymuje wypłaty z rachunku przedsiębiorcy. Blokada jednak nie ma zastosowania dla środków przeznaczonych na:

• zapłatę wynagrodzenia pracownikom,
• zapłatę składek na ubezpieczenie społeczne oraz podatku dochodowego związanych z bieżącymi wypłatami wynagrodzenia,
• pokrycie zobowiązań z tytułu alimentów lub renty o charakterze alimentacyjnym.

Egzekucja ZUS – kwota wolna od zajęcia

Czy w ramach prowadzonej egzekucji ZUS ma prawo zająć wszystkie środki zgromadzone na koncie? Odpowiedź brzmi nie. Zgodnie z obowiązującymi przepisami na rachunku bankowym muszą pozostać środki niezbędne do podstawowej egzystencji. W 2025 roku jest to 75% minimalnego wynagrodzenia brutto, co daje kwotę na poziomie 3 499,50 zł.

Ponadto zgodnie z art. 54 Ustawy Prawo bankowe zajęciu w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej nie mogą podlegać środki pochodzące z:

• zasiłków dla opiekunów,
• świadczeń alimentacyjnych,
• świadczeń z pomocy społecznej,
• świadczeń wychowawczych,
• świadczeń integracyjnych,
• świadczeń i dodatków rodzinnych, porodowych, pielęgnacyjnych, dla sierot zupełnych,
• rodzinnego kapitału opiekuńczego;
• świadczenia Dobry Start,
• dodatku węglowego, osłonowego, elektrycznego.

Inne przepisy mają zastosowanie w przypadku spółek kapitałowych. W ich przypadku w ramach prowadzenia egzekucji mogą zostać zajęte wszystkie środki zgromadzone na koncie i nie występuje tu kwota wolna od podatku lub przychody wyłączone z egzekucji.

Zajęcie wierzytelności ZUS – jak może przebiegać?

Zakład Ubezpieczeń Społecznych może dochodzić swoich roszczeń z tytułu niezapłaconych składek w ramach postępowania egzekucyjnego w administracji lub egzekucji sądowej. Poniżej w kilku zdaniach opisano obie procedury.

Postępowanie egzekucyjne w administracji

W przypadku dużych zaległości w płaceniu składek ZUS najczęściej stosuje się postępowanie administracyjne. Procedura rozpoczyna się od wysłania upomnienia do dłużnika. Upomnienie to musi mieć charakter pisemny i w jego ramach ZUS daje dłużnikowi 7 dni na reakcję. Dopiero po tym terminie może rozpocząć się postępowanie administracyjne.

ZUS za pomocą systemu Ognivo wysyła informację do banku. Następnie instytucja finansowa wysyła zawiadomienie o zajęciu konta i je blokuje. Przedsiębiorca musi mieć świadomość tego, że zajęcia obejmuje nie tylko już zgromadzone na koncie środki, ale również te wpływające na konto już po jego blokadzie. Zajęciu podlegają także środki gromadzone przez dłużnika na innych rachunkach otwartych w późniejszym terminie, aż do momentu odblokowania konta.

Po blokadzie bank zobowiązany jest do zatrzymania wszelkiego rodzaju wypłat z zajętego rachunku oraz do poinformowania o zajęciu innych oddziałów tej instytucji, oraz innych banków. W ten sposób zwiększa się skuteczność prowadzonego postępowania.

Egzekucja sądowa

Zastosowanie mają tu przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych może skierować windykację na drogę sądową i przekazać sprawę komornikowi sądowemu. Ta ścieżka możliwa jest wtedy, gdy:

• jednocześnie prowadzone są egzekucja komornicza i postępowanie administracyjne i to komornik jako pierwszy dokonał zajęcia składnika majątku lub zajęcia środków w kwocie przewyższającej rzeczywiste zadłużenie,
• Dyrektor oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych podłącza się do prowadzonej już przez komornika egzekucji należności z nieruchomości dłużnika.

Czy warto negocjować z ZUS?

W przypadku zaległości w płaceniu składek ZUS warto postawić na negocjacje. W ich ramach przedsiębiorca może sporo ugrać. Efektem obustronnego porozumienia może być m.in. rozłożenie zadłużenia na raty możliwe do spłaty, odrodzenie terminu płatności składek czy też w wyjątkowych okolicznościach nawet umorzenie zadłużenia. Warto spróbować różnych możliwości, jeżeli nie ma szans na terminowe pokrycie powstałego zobowiązania. W tym obszarze wola współpracy z urzędem stanowi istotną rolę.

Ulga w postępowaniu egzekucyjnym – czym jest?

Problemy finansowe mogą dotknąć każdego przedsiębiorcę. Najczęściej przychodzą w najmniej spodziewanym momencie. Jeżeli występują zaległości w składkach ZUS, to warto złożyć wniosek o ulgę w postępowaniu egzekucyjnym. Na czym to polega? 

To wniosek, w którym dłużnik może ubiegać się o:

• czasowe zawieszenie prowadzonego postępowania egzekucyjnego;
• zwolnienie spod egzekucji składników majątkowych;
• możliwość wypłacania środków z zajętych kont;
• uchylenie czynności egzekucyjnych. 

W ten sposób można zyskać cenny czas na ustabilizowanie sytuacji finansowej oraz zmniejszyć koszty związane z toczącym się postępowaniem, redukując jednocześnie straty finansowe. Co ciekawe, wniosek tego typu może złożyć nie tylko zadłużony przedsiębiorca. Mogą zrobić to również małżonek czy też pełnomocnik zadłużonego przedsiębiorcy. W przypadku najbliższej rodziny to o tyle istotne, że za długi wobec ZUS mogą odpowiadać osoby trzecie, w tym m.in. członkowie rodziny. W miarę możliwości warto się więc przed tym zabezpieczyć. 

Zajęcie egzekucyjne ZUS – jak sprawdzić?

Twoje konto zostało zablokowane i objęte postępowaniem egzekucyjnym? Jak sprawdzić, czy dotyczy to zajęcia ZUS? W tym celu warto skontaktować się z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych za pośrednictwem platformy PUE ZUS, telefonicznie lub podczas wizyty w stacjonarnym urzędzie. Ponadto zajęcie egzekucyjne ZUS można sprawdzić w kontakcie z bankiem lub komornikiem.

Odblokowanie konta przez ZUS

Spłaciłeś należności i zależy Ci na odzyskaniu dostępu do wszystkich funkcjonalności rachunku zajętego przez ZUS? Wniosek o odblokowanie konta bankowego należy przesłać do Dyrektora Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do którego odprowadzane są składki. Oczywiście wcześniej należy spłacić powstałe zadłużenie i udokumentować tę spłatę. 

Odblokowanie rachunku możliwe jest również po dogadaniu się z ZUS w zakresie rozłożenia zobowiązania na raty lub wydłużenia czasu na spłatę zaległości. Po spłacie zadłużenia to ZUS lub komornik zobowiązani są do poinformowania banku o zakończeniu postępowania i możliwości odblokowania rachunku bankowego. Warto więc monitorować sytuację i w razie potrzeby ponawiać kontakt z odpowiednim urzędem.

Każdy przedsiębiorca powinien dołożyć wszelkich starań, aby nie wpaść w problemy finansowe. Regularne opłacanie składek ZUS to najprostszy sposób na uchronienie się przed zajęciem konta przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Sekcja FAQ