Kluczowe informacje
Uszkodzony banknot nie oznacza straty pieniędzy. Jeśli banknot jest postrzępiony, przerwany czy zaplamiony, ale da się rozpoznać nominał i autentyczność, można go wymienić w banku lub oddziale NBP. W przypadku bardziej zniszczonych egzemplarzy wymagany jest specjalny wniosek.
Banki mają obowiązek wymiany uszkodzonych banknotów, ale często pracownicy nie są tego świadomi. W trudniejszych przypadkach lub przy uszkodzeniach technicznych warto udać się bezpośrednio do oddziału okręgowego NBP.
Jeśli zachowało się ponad 75% banknotu – otrzymasz pełną wartość, między 45% a 75% – połowę, a poniżej 45% – brak wymiany. Dla monet ważne są kompletność i pochodzenie elementów (rdzenia i pierścienia).
Przy bardziej zniszczonych banknotach potrzebny jest kompletny wniosek i wysyłka do NBP w Warszawie. Maksymalna kwota możliwa do przesłania to 2000 zł, a środki są zwracane na wskazane konto bankowe.
NBP wymienia tylko polskie złote. Uszkodzone euro należy wymienić w bankach centralnych państw strefy euro, a procedura zależy od kraju. W przypadku podejrzeń o celowe zniszczenie, banki mogą odmówić wymiany.
Gdzie wymienić uszkodzony banknot?
Masz banknot, który jest postrzępiony, przerwany, zaplamiony, odbarwiony, naddarty czy podklejony? Jeśli był wyemitowany przez Narodowy Bank Polski i nie ma żadnych podejrzeń co do jego autentyczności, możesz go wymienić w kasie dowolnego banku w Polsce.
Uwaga: banki mają obowiązek wymiany uszkodzonych banknotów i monet zgodnie z zarządzeniem Prezesa NBP z 13 grudnia 2013 roku. Jednak wielu klientom tych instytucji przydarzyło się, że spotkali się z odmową ze względu na nieświadomość pracowników. Trudno też znaleźć na stronach banków jakiekolwiek informacji o możliwości wymiany.
Wniosek o wymianę banknotu
Bank powinien wymienić banknot czy monetę, jeśli nie ma wątpliwości co do jego wartości nominalnej i wspomnianej autentyczności. Wtedy nastąpi to od ręki. Jeżeli pracownik stwierdzi, że środek płatniczy nie spełnia wymagań, konieczne jest spisanie wniosku, a następnie przekazanie monety lub banknotu do centrali NBP. Ta instytucja zrobi to za Ciebie. Poniżej zamieszczamy poglądowe zdjęcie dokumentu:
Źródło: https://nbp.pl/wp-content/uploads/2023/02/wniosek-o-wymiane-osoba-fizyczna.pdf
Możesz go pobrać ze strony NBP, pod adresem nbp.pl/wp-content/uploads/2023/02/wniosek-o-wymiane-osoba-fizyczna.pdf.
Uwaga: wniosek o wymianę zużytych lub uszkodzonych banknotów powinien być kompletny i zawierać dane kontaktowe wnioskodawcy. Środki, które wysyłasz do wymiany w Centrali NBP, umieść w zaklejonej kopercie.
Powinny trafić pod poniższy adres:
Narodowy Bank Polski,
Departament Emisyjno-Skarbcowy
ul. Świętokrzyska 11/21
00-919 Warszawa
Dopisek: „DES – wymiana”
Banknoty lub monety przesyłane do Centrali NBP umieszcza się w zaklejonej kopercie, którą należy dołączyć do wniosku. Możesz skorzystać z przesyłki pocztowej lub kurierskiej.
Ważne: łączna wartość banknotów, które przesyłasz do NBP do wymiany jako osoba fizyczna, nie może wynosić więcej niż 2000 zł.
Jak NBP przeprowadza wymianę uszkodzonego banknotu?
NBP nie odeśle Ci papierowego, nieuszkodzonego banknotu. Zwróć uwagę, że we wniosku musisz podać numer rachunku. To na niego otrzymasz zwrot równowartości banknotów.
Czy uszkodzony banknot jest ważny?
Polskie banknoty produkowane są z papieru bawełnianego, który jest wytrzymalszy od celulozowego, ale ma delikatniejszą strukturę. Niestety, w dalszym ciągu łatwo można go uszkodzić. Jeżeli defekt jest niewielki, nie będziesz mieć problemów z zapłatą, ale przy poważniejszych wadach możesz spotkać się z odmową przyjęcia. W przypadku monet uszkodzenia zdarzają się rzadziej.
Zgodnie z przepisami wymianie nie podlegają monety pofalowane, pocięte, a także zdeformowane lub z zatartym wizerunkiem. Na szczęście uszkodzenie banknotu lub monety nie oznacza, że tracisz te pieniądze, a przynajmniej nie zawsze.
Wymiana uszkodzonych banknotów – kiedy nie otrzymasz całej wartości nominalnej?
Bank musi wymienić banknot, jeśli powyżej 45% jego powierzchni zachowało się w jednym fragmencie i można rozpoznać nominał. W przeciwnym wypadku spotkasz się z decyzją odmowną.
Jeśli zachowało się powyżej 45%, ale do 75%, wtedy otrzymasz połowę wartości nominalnej banknotów. W przypadku gdy było to więcej niż 75%, otrzymasz 100% tej wartości. To samo dotyczy banknotów, które zostały przerwane na nie więcej niż 9 części, ale w całości stanowią 100% powierzchni banknotu.
Monety podlegają wymianie na 100% ich wartości nominalnej, nawet jeśli ich dwa główne elementy, czyli rdzeń i pierścień, są rozłączone. Muszą jednak pochodzić z monety o tej samej wartości nominalnej. W przypadku gdy zachowany został tylko jeden z tych elementów, wtedy otrzymasz 50% wartości nominalnej.
Czy uszkodzone banknoty można wymienić w oddziale NBP?
Tak, masz taką możliwość. W Polsce działa 16 oddziałów okręgowych NBP – w każdym z miast wojewódzkich. Prowadzą obsługę kasową od poniedziałku do piątku w godzinach od 8 do 14. Warto się tam udać w bardziej skomplikowanych przypadkach – kiedy wiesz, że w banku nie masz większych szans na wymianę.
Jeśli posiadasz banknoty uszkodzone, np. wyniku pożaru, lepiej udaj się z nimi bezpośrednio do placówki NBP. W przeciwnym wypadku na kolejnych etapach całej procedury wymiany mogą zostać tak uszkodzone, że nie odzyskasz ani grosza. Powinny być starannie zabezpieczone. To samo dotyczy banknotów, które uległy zniszczeniu w wyniku zawilgocenia. W tym przypadku wysyłanie ich korespondencyjnie może być ryzykowne.
Uwaga: jeśli banknoty czy monety zostały uszkodzone w wyniku badań, które wykonywały organy ścigania, wymiana jest możliwa bezpośrednio w oddziałach okręgowych NBP. To samo dotyczy przypadku, gdy wady są spowodowane działaniem zabezpieczeń w urządzeniach do transportu pieniędzy.
Co się dzieje z banknotami, które nie podlegają wymianie?
Jeśli dany banknot nie spełnia wymogów stawianych przez Centralę NBP, otrzymasz informację, że wymiana nie jest możliwa wraz z podaniem przyczyny. W takim przypadku możesz żądać ich zwrotu. Jeśli tego nie zrobisz w ciągu 6 miesięcy, zostaną zniszczone w NBP.
Czy wymiana banknotów i monet jest bezpłatna?
Za samą usługę wymiany banknotów czy monet nic nie płacisz. Twoim kosztem może być to, że nie odzyskasz całej wartości nominalnej, jeśli nie zachowała się powierzchnia powyżej 75 albo banknot został przerwany na więcej niż 9 części. W przypadku gdy masz ich wiele uszkodzonych, wtedy może Cię to sporo kosztować. Z drugiej strony, możliwość odzyskania choćby części wartości nominalnej ma i tak niekiedy duże znaczenie.
Jak wymienić uszkodzone euro?
W przypadku tej waluty nie ma szans na przeprowadzenie wymiany przez Narodowy Bank Polski. Musisz znaleźć oddział banku centralnego kraju, w którym walutą jest ten banknot. Co ciekawe, na stronie Europejskiego Banku Centralnego znajduje się informacja, że wymiany można dokonać w krajowych bankach centralnych. Jednak we wniosku NBP mowa wyłącznie o walucie polskiej.
Jeśli chodzi o zasady wymiany to są one podobne jak w przypadku złotówek, mianowicie:
- Aby wymiana była możliwa, musi się zachować powyżej 50% powierzchni.
- W razie wątpliwości to na Tobie ciąży obowiązek udowodnienia, że banknoty są autentyczne.
- Jeśli bank uzna, że banknoty zostały uszkodzone celowo, nie wymieni ich, pozostawi je, aby nie wróciły na rynek i nie została podjęta próba ich wymiany w innym banku.
- Jeśli banknoty zostały uszkodzone przez urządzenia zabezpieczające przed kradzieżą, to ponosisz opłatę w wysokości 10 eurocentów od banknotu, o ile jest ich powyżej 100.
Jeśli masz banknoty czy monety, które wyszły z obiegu, ich wymiana będzie w zasadzie niemożliwa i to samo dotyczy innych walut.
