Pożyczka od rodziny – wszystko, co musisz wiedzieć

Pożyczka od rodziny ma tę zaletę, że zwykle jest znacznie łatwiejsza do spłacenia niż zobowiązanie w banku czy parabanku. Oferowana jest na znacznie lepszych warunkach, bo prosimy o nią osoby, które doskonale znamy. Jak jednak zawrzeć umowę pożyczki w rodzinie, aby była ważna i nie sprowadziła na nas problemów ze skarbówką?

Pożyczka od rodziców i innych krewnych

Pożyczka od najbliższych to tani, szybki i prosty sposób pozyskania dodatkowych środków finansowych. Aby ją zrealizować, wystarczy znaleźć członka rodziny, który będzie dysponował odpowiednią gotówką, poprosić go o udzielenie pożyczki, a następnie spisać z nim odpowiednią umowę. Teoretycznie taka umowa może mieć też formę ustną, ale forma pisemna jest znacznie bardziej bezpieczna. Następnie obydwie strony powinny wywiązać się z umowy, to znaczy pożyczkodawca powinien udostępnić nam środki, a pożyczkobiorca powinien spłacić pożyczkę w wyznaczonym terminie.

Zaletą pożyczek od rodziny są ponadto atrakcyjne warunki finansowe, zwykle lepsze niż w przypadku ofert pożyczek online, czy kredytów gotówkowych. Najczęściej bliscy nie naliczają odsetek i zachowują znaczną elastyczność w kwestii spłaty. Oddajemy więc ostatecznie tyle pieniędzy, ile pożyczyliśmy. Nie musimy się martwić tym, że po pewnym czasie zostaną nam naliczone odsetki. Wszystko to sprawia, że rzeczywiście jest to jedna z najlepszych strategii na uporanie się z trudną sytuacją finansową.

Pożyczka od rodziny jako sposób na wyjście z długów

Pożyczki w rodzinie są jednym z najlepszych sposobów na to, jak wyjść z długów. Bez wątpienia przemawia za nimi fakt, że nikt nie będzie oceniał naszej historii i aktualnej zdolności kredytowej, czy niespłaconych zobowiązań. W tym przypadku zwykle możemy cieszyć się wyrozumiałością i kontaktem z osobami, od których raczej nie otrzymamy odmowy.

Z drugiej strony, pożyczanie pieniędzy od rodziny może być bardzo dużym zagrożeniem dla relacji w rodzinie. Zwłaszcza, jeśli pożyczamy pieniądze na spłatę długów, może się okazać że nie będziemy w stanie oddać pożyczki w ustalonym terminie. Możemy wtedy zostać z długiem i w gorszej sytuacji rodzinnej.

Rodzinne pożyczki a darowizna

Aby dobrze zrozumieć zasady pożyczki od rodziny, warto zrozumieć, czym różni się ona od darowizny. Ta sprawa na szczęście jednak nie jest zbyt skomplikowana. Główną różnicą jest bowiem fakt, że w przypadku pożyczki otrzymaną kwotę musimy w określonym terminie oddać. Jak zapewne już się domyślasz, podstawą darowizny jest z kolei fakt, że darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego przekazania środków obdarowanemu. Dzieje się to kosztem jego własnego majątku. 

Zgłoszenie pożyczki od rodziny

Pożyczka od rodziców i bliskich krewnych może być zwolniona z podatku. Nie jest to jednak reguła, podobnie jak kwestia zgłoszenia takiego działania do urzędu skarbowego. Wszystko bowiem zależy od stopnia pokrewieństwa stron umowy oraz wysokości pożyczanej kwoty. 

Aby skorzystać z pożyczki w rodzinie, zwolnionej z obowiązku zgłoszenia jej organom skarbowym, a dodatkowo zwolnionej z opodatkowania, musi ona: 

• nie przekraczać kwoty 9637 zł w ciągu ostatnich 5 lat, 
• być zawierana z osobą z rodziny, czyli:
  • żoną i mężem, 
  • zstępnym (np. synem, córką, wnuczką, wnuczkiem, prawnukiem, prawnuczką), 
  • wstępnym (np. ojcem, matką, dziadkiem, babcią, pradziadkiem, prababcią), 
  • pasierbem i pasierbicą, 
  • bratem i siostrą, 
  • ojczymem i macochą,
  • zięciem i synową, 
  • teściami.

Pożyczka od rodziców lub innych bliskich krewnych, przekraczająca 9637 zł, również może być zwolniona z podatku od czynności cywilnych. Nie może dotyczyć natomiast zięcia, synowej oraz teściów. Ponadto w takiej sytuacji natomiast musimy:

• złożyć deklarację PCC-3 (w terminie do 14 dni od chwili zawarcia umowy),
• udokumentować otrzymanie pieniędzy wskazanych w umowie (np. poprzez wyciąg z banku czy przekaz pocztowy). 

Jedynym wyjątkiem w tym przypadku jest zawarcie umowy pożyczki w rodzinie w formie aktu notarialnego. Zwolnienie zastosuje od razu notariusz i nie musisz samodzielnie składać deklaracji PCC-3. 

Jaki jest podatek od pożyczki w rodzinie?

Nie zawsze pożyczka w rodzinie jest zwolniona z opodatkowania. Jeśli nie obowiązują Cię wyżej opisane sytuacje, musisz liczyć się z koniecznością opłacenia daniny. Od 1 lipca 2019 roku wynosi ona 0,5 proc. pożyczanej kwoty. Dotyczyć to może sytuacji, w których np. nie złożysz deklaracji we wskazanym terminie 14 dni lub nieodpowiednio udokumentujesz otrzymanie pieniędzy. 

Niezgłoszona pożyczka od rodziny – konsekwencje

Spóźnienie przy zgłoszeniu pożyczki od rodziców czy bliskich sprowadza na Ciebie podatek w wysokości 0,5 proc. Co jednak, jeśli w ogóle zignorujesz ten przepis i nigdzie nie zgłosisz otrzymanego zastrzyku gotówki? W takim przypadku problemy mogą pojawić się podczas:

• kontroli podatkowej, 
• czynności sprawdzających, 
• kontroli celno-skarbowej, 
• postępowania podatkowego. 

Jeśli w ich toku powołasz się na umowę pożyczki od rodziców lub krewnych, której nie będziesz mógł udokumentować, stawka podatku wzrośnie aż do 20 proc.

Jak uniknąć podatku od umowy pożyczki w rodzinie?

Najskuteczniejszym sposobem na zwolnienie z podatku jest skorzystanie z pożyczki od rodziców lub innych najbliższych krewnych. Wskazane jest też trzymanie się określonych w przepisach sum, nieobjętych daniną. Zależnie od wysokości pożyczanej kwoty, takie wsparcie może być „automatycznie” nieopodatkowane lub wymagać wykonania zgłoszenia zwalniającego z konieczności opłacenia podatku.

Pożyczka od rodziny – jak złożyć deklarację?

Deklaracja PCC-3, niezbędna w przypadku pożyczek od rodziny na większą kwotę, może zostać złożona: 

• przez internet, 
• w postaci papierowej. 

W obu przypadkach będziemy musieli podać w dokumencie niezbędne informacje: 

• identyfikator podatkowy (numer PESEL lub NIP),
• imię i nazwisko, 
• datę urodzenia, 
• kwotę przychodu.

Osoba zaciągająca pożyczkę od rodziny ma dwa tygodnie na złożenie deklaracji w urzędzie skarbowym właściwym dla swojego miejsca zamieszkania. Jeśli pożyczkobiorców jest kilku, wystarczy raz złożyć dokument w urzędzie odpowiednim dla adresu jednego z nich. 

Nie zawsze możliwe jest uzyskanie zwolnienia z podatku od pożyczki w rodzinie. Należy wtedy jednak pamiętać, że płacenie daniny spoczywa na pożyczkodawcy. To on musi uregulować zobowiązanie i w razie kontroli zostanie z tego rozliczony. 

Pożyczka w rodzinie a umowa

Wiesz już, ile można pożyczyć od rodziny i na jakich warunkach. Jak jednak prawidłowo udokumentować tę sytuację, by w razie kontroli nie sprowadzić na siebie niepotrzebnych problemów? Teoretycznie umowa pożyczki w rodzinie może zostać zawarta zarówno w formie pisemnej, jak i ustnej. Dotyczy to wszelkich zobowiązań na niewielkie kwoty, do 1000 zł. Powyżej tej sumy powraca obowiązek udokumentowania tego działania.

My mimo wszystko radzimy w przypadku każdej pożyczki korzystać z wersji pisemnej. Bywa ona przydatna w wielu sytuacjach – nie tylko podczas kontroli. Chroni obie strony umowy i może przypomnieć po dość długim czasie, jaka kwota pozostała do spłacenia. Gwarantuje też, że zarówno pożyczkodawca, jak i pożyczkobiorca, prawidłowo wywiązali (lub wywiążą) się z ustalonych zobowiązań. 

Co powinna zawierać umowa o pożyczkę od rodziny? Nie ma jednej, obowiązującej formy tego dokumentu. Jego układ możesz ustalić samodzielnie. Najważniejsze natomiast, aby znalazły się w jej zapisach takie informacje, jak: 

• dane pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy, 
• stopień pokrewieństwa łączący obie strony (bardzo istotna kwestia z perspektywy kontroli skarbowej), 
• dane oraz miejsce zawarcia umowy, 
• kwota zaciąganego zobowiązania (lub jego opis, w przypadku pożyczki przedmiotów), 
• warunki spłaty pożyczki (np. forma rat), 
• termin spłaty, 
• uwagi dodatkowe, 
• podpisy obu stron. 

Czasem warto dodać również punkt dotyczący sposobu przekazania środków, o których mowa w umowie. Może być to zwykły przelew, ale też inne sposoby, szczególnie w przypadku pożyczki dotyczącej przedmiotów. 

Pożyczka od rodziny i od znajomych – różnice

Pożyczka od rodziców i bliskich krewnych w Twoim przypadku nie wchodzi w grę? W takiej sytuacji możesz rozważać zaciągnięcie zobowiązania u przyjaciół. Niestety ta opcja nie jest już tak korzystna. Z podatkowego punktu widzenia bowiem osoby takie są Ci obce. Ich wsparcie finansowe jest zatem objęte daniną. 

W takim przypadku podatek wynosi 0,5 proc. wartości pożyczonych pieniędzy. Co prawda wyznaczono od tej reguły pewne wyjątki, ale są one o wiele bardziej rygorystyczne i dotyczą mniejszej liczby osób. Dotyczą one zobowiązań: 

• zawartych na podstawie umowy nieprzekraczającej 1000 zł, 
• z funduszy i kas zakładowych, pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych itp.,
• udzielonych przez wspólnika w spółce kapitałowej, 
• stworzonych w drodze ustawy innych funduszów celowych. 

Kilka słów o autorze

Patryk Korzec

redaktor

Copywriter i dziennikarz, absolwent Uniwersytetu Opolskiego oraz Warszawskiego. Doskonalił swój warsztat pisarski w ogólnopolskich redakcjach internetowych - zarówno newsowych, jak i tematycznych. Pasjonat świata inwestycji i finansów, prywatnie uwielbiający podróże, książki i relaks przy dobrym serialu.

Zobacz artykuły tego autora