Kluczowe informacje
Kody MCC identyfikują rodzaj działalności firmy, przypisując ją do odpowiedniej kategorii handlowej. Banki i operatorzy płatności wykorzystują je m.in. do rozróżniania transakcji, ustalania opłat, ofert promocyjnych czy analiz wydatków klientów.
Kody MCC bywają nieprecyzyjne i nie zawsze odpowiadają rzeczywistej działalności firmy. W Polsce często zdarza się, że jeden przedsiębiorca prowadzi różne usługi pod jednym kodem, co może skutkować błędną klasyfikacją transakcji — np. zakup hot-doga na stacji paliw jako zakup paliwa.
Instytucje finansowe i służby mogą wykorzystywać MCC do analizy transakcji, ale nie w sposób bezpośrednio inwigilacyjny. Kody pomagają wykrywać podejrzane operacje, jednak w praktyce nie stanowią zagrożenia dla prywatności przeciętnego użytkownika, zwłaszcza w porównaniu z nowoczesnymi technikami monitoringu danych.
Kody MCC wpływają na moneyback i promocje bankowe. Zwroty za zakupy przyznawane są tylko wtedy, gdy sklep ma przypisany właściwy kod — błędna klasyfikacja może więc pozbawić użytkownika bonusu, nawet jeśli zakupy spełniają inne warunki promocji.
Przedsiębiorcy mają ograniczony wpływ na zmianę MCC. Kod przypisuje dostawca terminala (np. Visa, Mastercard, Stripe) na podstawie rodzaju działalności, a błędny zapis można korygować tylko w wyjątkowych sytuacjach po kontakcie z operatorem płatności.
Kody MCC — co to jest i do czego służą?
Kody MCC służą do przypisywania przedsiębiorców do konkretnych typów prowadzenia działalności. Większość przedsiębiorców w Polsce korzysta dziś z terminali płatniczych. Gdy je po raz pierwszy zamawiali, dostawca (Visa lub MasterCard; za granicą również np. Diners czy American Express, a ostatnio Stripe) przydzielał ich do pewnej kategorii reprezentowanej przez MCC, czyli Merchant Category Code.
Początkowo miały one tylko funkcję pomocniczą w sektorze finansowym. Np. w niektórych krajach opłata za przetwarzanie płatności dla zakładów bukmacherskich jest wyższa niż dla niektórych innych rodzajów firm, a dostarczyciel terminala po kodzie może łatwo sprawdzić, z jakim rodzajem działalności ma do czynienia. Z czasem katalog kodów, ale i sposobów ich wykorzystania rozrósł się. Oto, jak jeszcze mogą być dziś wykorzystane:
- Gdy w aplikacji banku widzimy podział wydatków na kategorie (paliwo, zakupy, rozrywka), to jest on najczęściej dokonany na podstawie kodów MCC zakładów, w których płaciliśmy.
- Gdy korzystamy z promocji typu cashback czy moneyback, bank właśnie w ten sposób określa, że kartą płaciliśmy np. za bilety lotnicze czy ubrania.
- Na podstawie wydatków w określonych rodzajach sklepów bank może oferować nam różne produkty czy usługi (np. karta paliwowa czy zbieranie punktów na loty).
To dosyć niewinne rodzaje zastosowań MCC. Kody można jednak również wykorzystać do profilowania podejrzanych i potencjalnych podejrzanych, o czym mowa będzie poniżej.
Kody MCC w różnych krajach
| Kody MCC we wszystkich krajach są takie same, ale w różnych krajach mniej lub bardziej dokładnie opisują one rzeczywistość. W USA kody najczęściej są poprawne, podczas gdy np. w Polsce i wielu innych krajach, bardzo często przedsiębiorca pod jednym “szyldem” prowadzi wiele różnych rodzajów działalności – wtedy kody mogą się nie zgadzać. |
Jakie istnieją kody MCC?
Najciekawsze z punktu widzenia użytkownika kart może być to, jakie istnieją kody MCC.
Łącznie są ich tysiące, a niektóre biznesy mają własne. Poniżej tylko krótki wypis z zasobu udostępnionego przez Visa:
| Linie lotnicze | Kody zaczynające się od 3000, np. 3301 – Wizzair, 3182 – LOT, Aeroflot – 3012 itp. |
| Weterynarze | 0742 |
| Sklepy zoologiczne | 5995 |
| Księgarnie | 5942 |
| Punkty ksero | 7338 |
| Hotele | 3501 – Holiday Inn, 3502 – Best Western, 3503 – Sheraton itp. |
| Pasażerskie spółki kolejowe | 4112 |
| Taksówki | 4789 |
| Linie autobusowe | 4131 |
| Opłaty za drogi i mosty | 4784 |
| Stacje paliw | 5172, 5982 |
| Restauracje | 5812 |
| Bary | 5813 |
| Parkingi i garaże podziemne | 7523 |
| Kablówka i telewizja naziemna | 4899 |
| Usługi cyfrowe | 5871 |
| Sklepy budowlane: np. Leroy Merlin, Castorama | 5200 |
Czy kod MCC może się nie zgadzać?
Niestety, sytuacja, w której kody MCC się nie zgadzają, wcale nie należą do rzadkości! Weźmy kilka przykładów:
- Subskrypcja Youtube — MCC 4899 – Telewizja kablowa i satelitarna
- Subskrypcja Twitter — MCC 5817 Aplikacje i usługi cyfrowe
- Subskrypcja Amazon Prime — MCC 5968 Marketing bezpośredni/subskrypcje
W powyższych przypadkach kody MCC po prostu nie nadążyły za zmieniającym się krajobrazem usług, więc każda z subskrypcji została zakwalifikowana inaczej.
Właśnie na podstawie kodów MCC wielu niezmotoryzowanych studentów kupujących nocą na stacji benzynowej piwo czy hot-dogi z rozbawieniem odkrywa na wyciągu z banku, że jedną z głównych pozycji w ich budżecie jest… paliwo.
W Polsce bardzo często zdarza się też, że przedsiębiorca prowadzi kilka punktów usługowych, a firmę ma jedną. Płacąc za pizzę, otrzymujemy paragon zakładu fryzjerskiego, co odzwierciedlają kody MCC. Dlatego niestety nie da się na ich podstawie prowadzić śledztw czy w pełni trafnie profilować usług, choć oczywiście można próbować.
Czy instytucje sprawdzają nas po kodach MCC?
Niedawno do mediów wyciekła instrukcja FBI dla amerykańskich banków, według których miały one wyłapywać z systemu i oznaczać tych, którzy robili zakupy w sklepach z bronią i używali pewnych specyficznych słów kluczowych w tytułach swoich przelewów. To miało pomóc tropić sprawców zamachów terrorystycznych, choć przy okazji pojawiły się też obawy o prywatność tych, którzy zostali objęci podejrzeniami przez przypadek na podstawie niefortunnego słowa w przelewie i błędnego kodu MCC.
Czy i nasze służby sprawdzają nas po kodach MCC, a następnie profilują? Na razie media o tym milczą, a Urząd Skarbowy (chyba na szczęście) nie sięga aż tak głęboko w dane przelewu, by sprawdzić, gdzie przedsiębiorca kupił swój papier ksero. Jednak osoby, których przelewy bywają blokowane, powinny sprawdzić, czy nie robią zakupów właśnie w miejscach o “podejrzanych” kodach MCC (kasyna, strzelnice) i czy nie idzie to w parze z budzącymi wątpliwość tytułami przelewów. Wówczas — zgodnie z ujawnioną instrukcją amerykańskich służb — takie konta rzeczywiście mogłyby wzbudzić podejrzenia, jak w głośnej sprawie użytkownika banku, który wykonał przelew “dla Kuby” a przecież to objęty sankcjami kraj… Jednak wydaje się, że w obliczu skanowania twarzy, deep-fake’ów czy precyzyjnego lokalizowania naszych telefonów, kody MCC stanowią już trzeciorzędny problem dla naszego bezpieczeństwa i prywatności…
Jak sprawdzić kod MCC?
Pozostaje więc pytanie, czy te kody da się sprawdzić, a jeśli tak, to jak? Istnieje kilka sposobów:
- Można zapytać o to właściciela firmy, ale większość z nich może nie mieć takiej informacji.
- Z kolei jeśli to my mamy firmę, możemy zapytać o to u naszego dostawcy terminala.
- W niektórych bankach kody merchanta widnieją też na wyciągach w szczegółach transakcji. W Polsce najbardziej czytelnie udostępnia takie dane Alior Bank.
- Jeśli nasze wątpliwości budzi określony przelew, można spytać na infolinii banku o kod MCC tej konkretnej transakcji.
Kody MCC a moneyback
Najczęstszym powodem, dla którego przeciętny klient banku dowiaduje się o kodach merchanta i chce sprawdzić kody MCC, jest korzystanie z programów typu moneyback.
Przykład:
Bank Millennium ma mi zwrócić 5 % za zakupy kartą w sklepach spożywczych. Zrobiłam zakupy, ale nie dostałam zwrotu. Co się stało?
Bardzo często w takiej sytuacji okazuje się, że zakupy były zrobione w sklepie, który w bazie kodów MCC figuruje np. jako restauracja albo stacja benzynowa. Jeśli chcemy skorzystać z promocji typu moneyback, to może się okazać, że musimy zmienić miejsce, w którym codziennie robimy zakupy (najczęściej: na firmę sieciową, w której takie problemy rzadziej występują). I odwrotnie: niekiedy niespodziewanie nasze zupełnie przypadkowe zakupy będą kwalifikowały się do programu typu moneyback jako wydatki na podróże czy ubrania również na podstawie kodu MCC.
Czy przedsiębiorca może zmienić kod MCC?
Niestety, kody MCC ustalają dostarczyciele terminali, a właściciel firmy ma ograniczone możliwości, jeśli chodzi o samodzielne ustalanie kodów. Przykładowo w regulaminie Stripe jest napisane, że Stripe ustala kody samodzielnie na podstawie rodzaju działalności podanego w momencie rejestracji, a w razie wątpliwości może też sprawdzić stronę firmową. Przedsiębiorca może sam ustawić wybrany kod MCC w czasie tworzenia konta w panelu klienta, ale Stripe ma prawo zmienić ustawienie, jeśli jego zdaniem nie będzie odpowiadało prowadzonej działalności.
Kiedy jeszcze warto sprawdzić kody merchanta?
Jak widać, samodzielne zweryfikowanie kodu MCC instytucji czy firmy nie jest proste, choć niekiedy możliwe. Czasem warto — najczęściej wtedy, gdy chcemy otrzymać moneyback i zależy nam na tym, by robić zakupy w określonego rodzaju sklepach. Obecnie coraz częściej klienci zwracają się też do banków z prośbą o identyfikację transakcji lub sami próbują dociec w wyciągach, za co zostały im pobrane pieniądze z konta. Subskrypcje, potrącenia czy opłaty naliczają się same i nie zawsze po tytule przelewu można je łatwo zidentyfikować, a studiując wyciągi bankowe po kilku miesiącach czasem trudno nam pamiętać nawet świadomie przeprowadzone transakcje. Jak widać, kod MCC w tytule czy opisie przelewu nie musi być decydujący, ale czasem pomaga poznać nawet nazwę firmy, w której kupowaliśmy bilety czy zamawialiśmy noclegi.
