Co to jest lokata bankowa?
Lokata bankowa, zwana również depozytem, jest produktem finansowym oferowanym przez banki. Jej działanie opiera się na umieszczeniu w depozycie środków finansowych na określony czas. Bank obraca nimi, wykorzystując je np. do wypłaty kredytów. Klient z kolei otrzymuje zysk w postaci odsetek. Gromadzą się one wraz z wpłaconą kwotą na lokacie. Ich wypłacenie jest możliwe po upłynięciu ustalonego okresu czasu.
W trakcie trwania lokaty nie można wykorzystywać umieszczonych na niej środków. Zerwanie lokaty może oznaczać utratę wszystkich odsetek lub uzyskanie gorszego oprocentowania. Lokata bankowa jest często uznawana za pomoc w walce z inflacją, bowiem pozwala pomnożyć środki i tym samym zmniejszyć odczuwanie skutków inflacji. W rzeczywistości jeśli mamy do czynienia z wysokim poziomem inflacji, oprocentowanie lokat bardzo rzadko pozwala na zrekompensowanie strat wynikających ze zmniejszenia wartości oszczędności.
Rodzaje lokat bankowych
Lokaty można podzielić na wiele rodzajów, wyróżniamy między innymi takie lokaty jak:
- lokata terminowa – to lokaty zawierane na określony czas, może to być lokata 3-miesięczna, 6-miesięczna, a także roczna. Jest to najpopularniejszy typ lokaty,
- lokata nocna (overnight) – to lokaty krótkoterminowe, trwające zazwyczaj jedną noc lub weekend, są jednak skierowane do osób dysponujących dużymi środkami finansowymi – od 50 000 zł w górę,
- lokata walutowa – to lokaty w innych walutach niż złotówki, najczęściej charakteryzują się niskim oprocentowaniem, a wpływ na zysk oprócz oprocentowania mają również różnice w kursach walut,
- lokata rentierska – lokata, która pozwala na wypłacanie wypracowanych przez kapitał odsetek w określonych odstępach czasu, na przykład co miesiąc lub co kwartał. Najczęściej jest dostępna tylko w przypadku umieszczenia w depozycie dużych środków finansowych, np od 100 000 zł,
- lokata strukturyzowana – typ lokaty, łączący w sobie funkcję ochrony kapitału z inwestycjami na rynkach finansowych. Umowa jest zawierana na określony okres czasu, a ulokowane środki są inwestowane przez bank w celu osiągnięcia zysku. Potencjalny zysk uzależniony jest jednak od tego, czy inwestycje przyniosły oczekiwany zwrot. Dlatego taka lokata jest nieco bardziej ryzykowna,
- lokata dynamiczna – lokata, w której oprocentowanie może rosnąć lub maleć w trakcie jej trwania. Daje ona więc szansę na wyższy zysk, niż lokata o stałym oprocentowaniu, ale wiąże się także z ryzykiem zmniejszenia się zysku. Ulokowane pieniądze można jednak wypłacić w każdej chwili, wraz z odsetkami. Zmiany oprocentowania takiej lokaty zależą głównie od zmian stopy referencyjnej NBP.
- lokata progresywna – oprocentowanie takiej lokaty wzrasta wraz z upływem czasu, charakterystyczną dla nich cechą jest możliwość wpłacania i wypłacania środków bez ponoszenia konsekwencji.
Dodatkowo wyróżnia się dwa rodzaje lokat terminowych:
- nieodnawialne – po upłynięciu terminu lokaty umowa między bankiem a klientem zostaje zakończona, a zainwestowane środki muszą zostać wypłacone wraz z odsetkami, w przypadku chęci przedłużenia należy podpisać umowę o nową lokatę,
- odnawialne – po upłynięciu terminu lokaty jest ona automatycznie przedłużana przez bank, w niektórych przypadkach istnieje możliwość rezygnacji z przedłużenia, jednak nie każdy bank proponuje taką opcję.
Osoby posiadające konta premium w bankach, najczęściej mogą założyć również lokatę premium. Charakteryzują się one nieco korzystniejszymi warunkami, niż ma to miejsce w przypadku standardowych lokat.
Od czego zależy oprocentowanie lokat?
Podobnie jak w przypadku kredytów, oprocentowanie lokat zależy przede wszystkim od wysokości stóp procentowych ustalanych przez NBP. Przy wysokim poziomie stóp, wyższe będzie również oprocentowanie lokat. Oznacza to, że wysokie stopy procentowe sprzyjają posiadaczom lokat długoterminowych z oprocentowaniem zmiennym, ale są bardzo niekorzystne dla wielu posiadaczy kredytów. W Polsce mieliśmy niedawno do czynienia z wielokrotnym podnoszeniem stóp procentowych przez NBP, co miało pomóc w obniżeniu poziomu inflacji. Pomimo tego, posiadacze lokat i tak stracili, ponieważ oprocentowanie ich depozytów nie przekroczyło poziomu inflacji.
Na wysokość oprocentowania lokat mają też wpływ inne czynniki. Przede wszystkim są to rodzaj wybranej lokaty, długość jest trwania, wielkość depozytu oraz indywidualna polityka banku. Wiele banków oferuje znacznie korzystniejsze warunki lokaty klientom, którzy zdecydują się przeznaczyć na nią duże środki pieniężne na jak najdłuższy czas. Warto jednak dokładnie sprawdzić oferty lokat w różnych bankach, ponieważ każdy z nich może oferować inne warunki.
Czy lokaty są bezpieczne?
Środki gromadzone na lokacie bankowej są chronione przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny do kwoty odpowiadającej równowartości 100 tys. euro. Oznacza to więc, że nawet jeśli bank zawiedzie, pieniądze zostaną wypłacone przez fundusz. Gwarancją objęte są środki zdeponowane przez:
- osoby fizyczne,
- spółdzielnie,
- związki zawodowe,
- wspólnoty mieszkaniowe,
- organizacje pozarządowe w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,
- jednostki organizacyjne kościoła lub związku wyznaniowego, będące osobami prawnymi.
Jaką lokatę wybrać?
Lokata to rozwiązanie z dość prostą zasadą działania. Klient wpłaca określoną sumę pieniędzy na określony czas i w zamian otrzymuje pełną kwotę pierwotnego depozytu wraz z odsetkami. W rzeczywistości jest to jednak o wiele bardziej skomplikowane, zwłaszcza jeśli zagłębimy się w rozważania na temat różnych rodzajów lokat i szczegółów wyróżniających różne oferty. Jak więc wybrać najlepszą lokatę? Przede wszystkim zwróć uwagę na:
- oprocentowanie – im wyższe tym lepiej,
- opłaty – sprawdź, czy z daną lokatą wiążą się jakieś dodatkowe opłaty, np. prowizja,
- szczegółowe warunki lokaty, takie jak możliwość wpłacania i wypłacania środków, minimalna i maksymalna kwota depozytu albo możliwość przedłużenia lokaty po jej zakończeniu.
Warto zapoznać się również ze wszystkimi rodzajami lokat oferowanymi przez bank. Może się bowiem okazać, że dana instytucja posiada w swojej ofercie wiele typów lokat. W wyborze najlepszej opcji powinien pomóc Ci doradca finansowy lub specjalista pracujący w banku. Przed podpisaniem umowy pamiętaj jednak, aby dokładnie zapoznać się ze wszystkimi warunkami.
Czy od zysku z lokaty trzeba zapłacić podatek?
Niestety zyski z lokat podlegają opodatkowaniu w wysokości 19%. Oznacza to, że jeśli odsetki z lokaty przed opodatkowaniem wyniosą 50zł, „do ręki” otrzymasz z tego jedynie 40,5 zł. Podatek ten nazywa się podatkiem Belki i niestety nie da się go uniknąć w przypadku lokat i wielu innych produktów oszczędnościowych. Wyjątek stanowią jedynie IKE i IKZE, które są zwolnione z tego podatku.
Podatkiem Belki nie musisz się jednak martwić i płacić go samodzielnie, ponieważ kwota, którą po zakończeniu trwania lokaty wypłaca Ci bank, jest już pomniejszona od ten podatek. Nie musisz więc samodzielnie odprowadzać tej opłaty.
Jak obliczyć zysk z lokaty?
Można by pomyśleć, że obliczanie zysku z lokaty jest niezwykle proste. Czy nie wystarczy pomnożyć oprocentowania przez pełną kwotę depozytu? Niestety nie, chociaż wciąż nie jest to bardzo trudne. Przede wszystkim należy zdać sobie sprawę z faktu, że oprocentowanie lokat podawane przez banki to oprocentowanie w skali roku. Lokaty często są zakładane na krótsze okresy czasu. Po drugie należy pamiętać jeszcze o podatku Belki, o który pomniejszony będzie finalny zysk z lokaty.
Jak więc wyliczyć zysk z lokaty w praktyce? Jeśli zawarłeś umowę na lokatę zakładaną na okres dwóch miesięcy w kwocie 10 000 zł, z oprocentowaniem stałym wynoszącym 3,5% w skali roku, to swój zysk obliczysz w następujący sposób: pomnóż kwotę depozytu (10 000 zł) przez procentowanie (0,035). Otrzymany wynik podziel przez 365, a następnie pomnóż przez ilość dni, jakie będzie trwała lokata (61). W tym przypadku przed opodatkowaniem nasz zysk wyniesie 10 000 zł * 0,035 / 365 * 61 = 58,49 zł. Od otrzymanego wyniku trzeba jeszcze odjąć podatek Belki w wysokości 19%. W tym przypadku wyniesie on 58,49 zł * 0,19 = 11,11 zł. A więc finalny zysk z tej lokaty wyniesie 58,49 zł – 11,11 zł = 47,38 zł.
Czy lokaty się opłacają?
Wiesz już, czy lokata jest bezpieczna, a jak to wygląda w przypadku opłacalności tej inwestycji? Jest ona uzależniona od wielu czynników, w tym m.in. od wysokości stóp procentowych. Wysoka stopa procentowa przekłada się na wysokie stawki oferowane przez bank. Oprocentowanie może być dodatkowo:
- stałe – pozwala obliczyć zysk już w momencie zakładania lokaty, bowiem w trakcie trwania umowy nie ulega ona zmianie,
- zmienne – oprocentowanie lokaty w tym przypadku może się zmieniać w zależności od wahania stóp procentowych.
Dodatkowo należy pamiętać o tym, że każdy zysk z lokaty bankowej jest obciążony podatkiem Belki, który wynosi 19%. Jego odprowadzenie to obowiązek banku, a więc wypłacana kwota powinna być już pomniejszona o podatek. Jedynym sposobem na uniknięcie tego podatku jest założenie Indywidualnego Konta Emerytalnego (IKE). Wówczas zyski są zwolnione z podatki, o ile oszczędzanie trwa minimum 5 lat, a wypłata środków nastąpi dopiero po 60. roku życia.
Lokata bankowa jest dobrą propozycją dla osób, które nie chcą inwestować w niepewne produkty, takie jak np. akcje giełdowe. Zastanawiasz się, czy lokaty się opłacają? Pozwalają zarobić, jednak nie są to duże kwoty. Aby zmaksymalizować zysk warto już przed podpisaniem umowy obliczyć opłacalność inwestycji przy uwzględnieniu wspomnianego podatku. Lokaty z całą pewnością są lepszym sposobem ulokowania oszczędności niż na przykład nieoprocentowany rachunek bankowy. Nie gwarantują jednak realnego zysku, ponieważ często oprocentowanie lokat jest niższe z spadek wartości pieniądza spowodowany inflacją. Z tego powodu warto chociaż część oszczędności zainwestować w takie produkty czy instrumenty, które dają szansę na wyższy zysk.
Lokata a konto oszczędnościowe
Lokata bankowa jest często porównywana z innym produktem finansowym, a dokładniej – z kontem oszczędnościowym. Jest to dodatkowy rachunek bankowy z oprocentowaniem. Można prowadzić go tak naprawdę bezterminowo. Możliwa jest wypłata środków w dowolnym momencie i nie wiąże się ona z żadnymi konsekwencjami. W niektórych przypadkach banki określają limity darmowych wypłat, a po ich przekroczeniu pobierane są ustalone wcześniej opłaty.
Konto oszczędnościowe to rozwiązanie dla osób, które swoje pieniądze chcą mieć pod ręką. Lokata bankowa to propozycja dla tych, którym zależy na inwestycji. Lokowane środki są niedostępne. Dodatkowo rachunek oszczędnościowy jest najczęściej zawierany na czas nieokreślony, a lokata bankowa – na czas określony. Konto oszczędnościowe może być założone jako konto osobiste, jak i jako konto firmowe. Podobnie jest w przypadku lokat.
